Yuvarlak, kusurlu, güzel, eski: Kore’nin milyon dolarlık ay kaseleri

Ay kavanozu ya da Korece adıyla ‘dalhangari’ denen bu beyaz sade seramik kaplar, yalnızca ünlü K-pop grubu BTS üyesi RM gibi Korelilerin değil, zamane filozofu Alain de Botton gibi Batılı koleksiyonerlerin de ilgisini çekiyor. Müzayedelerde eskiye göre çok daha yüksek fiyata alıcı bulması bu ilginin en somut kanıtı.

CNN.com’un haberine göre 18’inci yüzyıldan kalma bir ay kasesi 21 Mart’ta Christie’s müzayedesinde 4,5 milyon doların üzerinde fiyata satılmıştı. Bu ay da New York’taki Sotheby’s müzayedesinde 17’nci yüzyılın sonları ya da 18. yüzyılın başlarına ait nadir bir parça satışa sunulacak ve 3 milyon doların üzerinde bir fiyata alıcı bulması bekleniyor. 

Meraklıları çıktığı ülkenin sınırlarını çoktan aşan kaseler Kore kimliğinin simgesi. Alçakgönüllülük, tutumluluk ve saflığı temsil ediyor. Tabii nadirliğinden gelen yüksek fiyatların yanında bu kavramlar bir parça ironik.

19 Eylül günü New York’taki Sotheby’s müzayede evinden online açık artırmaya çıkacak ay kasesi (solda) 3 milyon dolar değer biçildi. Ay kaseleri bugün de üretiliyor (sağda)

Saf beyaz porselen ve kaolin kilinden yapılan kaseler, Kore’nin son krallığı Joseon Hanedanlığı döneminde, kraliyet fırınlarında bir asırdan (1650-1750) fazla süre boyunca üretilmiş. Muhtemelen sarayda ve üst sınıf evlerde yiyecek ve sıvı kapları ya da dekoratif kaplar olarak kullanılmış. Ancak bu güne çok azı gelebilmiş.

O dönemden kalanların sayısıyla ilgili tahminler 12 – 30 arasında değişiyor. Bunlar da dünyanın dört bir yanındaki müzayede evlerinde, büyük müzelerin koleksiyonlarında ve özel koleksiyoncuların elinde bulunuyor.

Ruh halini yansıtan sadelik

Antika değeri taşımasa da bugün de ay kaseleri yapılıyor. Bunlardan biri de Koreli çömlek ustası Kwon Dae Sup. “Bir ay kasesinin hakkını verebilmek için ona dikkatle bakın” diyor: “Hiçbir dekoratif unsuru olmayan sade bir porselen kase olmasına rağmen, ona her baktığınızda farklı görünecek. Kendinizi iyi hissettiğinizde ve kasvetli hissettiğinizde, hava güneşli, yağmurlu veya bulutlu olduğunda o da farklılaşacak.”

Ay kaselerine bunun da ötesinde yüklenen meditatif bir anlamı da Sotheby’s’in Amerika ve Avrupa’dan sorumlu uluslararası Çin sanatı başkanı Angela McAteer McAteer dile getiriyor: “Bir kasenin insanın hislerini  nasıl etkileyebildiğini anlamak gerçekten zor. Rothko’nun tablolarındaki gibi bir enerjiyi ay kavanozunda da hissedebiliyorsunuz.”

K-pop grubu BTS üyelerinde RM, sosyal medyasında ay kasesine sarılıp poz vermiş ve ‘dalhangari’nin kendisini sakinleştirdiğini söylemişti

Ödüllü ‘Açık Yapıt’, Londra Tasarım Festivali’nde boy gösterecek