9 bilim insanına soruldu: Dünyanın hangi gizemini çözmek isterler?

Amazon yağmur ormanlarından tutun da Antarktika çöllerine kadar dünyadaki yaşam hakkında henüz cevaplayamadığımız pek çok soru var. The Guardian önde gelen bilim insanlarına ve çevrecilere sormuş: Dünyanın hangi gizemini çözmek isterlerdi?

Dünya üzerinde kaç tür var?

Fotoğrad: Doğa Tarihi Müzesi

Doğa Tarihi Müzesi’nde araştırmacılık yapan ve Birleşmiş Milletler’in 2019’ya yaptığı küresel dünya değerlendirmesinin ortak yazarlarından Prof. Andy Purvis: Gezegenimizi kaç farklı hayvan çeşidiyle paylaşıyoruz? Tahminler 3 milyon ile 100 milyon arasında değişiyor ve henüz bir cevaba yaklaştığımıza dair herhangi bir işaret yok.

‘Biyolojik Büyük Patlama’yı görmek için 540 milyon yıl geriye gitmek istemek

Fotoğraf: Allison Usavage/Cornell Üniversitesi

Cornell Üniversitesi’nin Moreau laboratuvarında karıncalar üzerine çalışan evrimsel biyolog Dr. Corrie Moreau: Bir evrimsel biyolog olarak Kambriyen patlamasına (fosil kayıtlarına göre çoğu büyük hayvan grubunun ortaya çıktığı zamanlar) gidip bu kısa dönemin neden pek çok hayvan grubunun hızlı yükselişiyle sonuçlandığını ve trilobitler (soyu tükenmiş deniz eklembacaklıları) gibilerinin neden hayatta kalmadığını görmek için zaman makinesine sahip olmayı çok isterdim.

En küçük yaşam formlarından bazıları iklim krizini önlemeye yardımcı olabilir mi?

Imperial College London Grantham Enstitüsü’nde öğretim görevlisi Dr. Bonnie Waring: Biz insanlar nasıl ki iyi bir sindirim sistemi için bağırsak bakterilerimize güveniyorsak, ayaklarımızın altındaki toprak da içinde bitkilerin sağlığını etkileyen sayısız bakteri, mantar ve virüs içeriyor. Bu organizmaların çoğu laboratuvarda geliştirilemediği için yapıları hakkında çok az şey biliyoruz. Yine de belli başlı bakterilerin varlığı ağaçların üç kata kadar daha hızlı büyümesine yardımcı olabiliyor. Bu ‘iyi bakteriler’ iklim değişikliğiyle mücadelede ve gıda güvenliğini sağlamada en büyük müttefiklerimizden biri olabilir mi?

Amazon ve Kongo havzasındaki yağmur ormanlarının biyolojik çeşitliliği nasıl?

İngiltere’nin Kraliyet Botanik Bahçeleri’nde bilim direktörlüğü yapan Prof. Alexandre Antonelli: Tropikal yağmur ormanlarının 100’e 100 metrelik küçük bir alanda nasıl bu kadar çeşitliliğe sahip olduğunu anlamak isterdim. Orada kaç tür yaşıyor ya da kaç tür bu bölgeden geçiyor, birbirleriyle ne türden etkileşimleri var, nereden geldiler, ne yapıyorlar… Bunun bize sağlayacağı bilimsel görüş bir yana, binlerce yılda anca bir araya gelen ekosistemlerin aşırı karmaşıklığı ve değeri konusunda insanların bilinçlenmesini sağlayarak elimizde kalanları korumanın, yok edip sonrasında restore etmeye çalışmaktan daima daha iyi bir seçim olduğu konusunda ikna etmeye yardımcı olacağını düşünüyorum.

Hayvanlar dünyanın işleyişinde nasıl bir role sahip?

Fotoğraf: Tropikal Biyoloji ve Koruma Derneği

Oxford Üniversitesi’nde ekosistem bilimi profesörü Yadvinder Malhi: Hayvanlar ekosistemlerin görünümünü ve işlevini nasıl şekillendiriyor? Tozlaşma ya da tohumların yayılması gibi çok bilinen bazı yollarla bunu yaptıklarını biliyoruz ama besin döngüsü, bitkilerin seçici olarak yenmesi, yırtıcılar ve avların oluşturduğu karmaşık yapılar gibi çok az anlaşılan ama bizi aima şaşırtan pek çok incelik var. Daha geçen ay örümceklerin ağlarıyla tohumları yakalayarak bitkilerin nerede yetişeceğine karar vererek, volkanik bir patlamadan sonra ekosistemin nasıl kendini toparlayacağını belirlediğini öğrendim. Nihayetinde bu hayvanların biyom veya dünyaya ne kadarlık bir etkisi var? Hayvanlar dünyanın işleyişini nasıl şekillendiriyor?

Bu Körfez Akıntısı’na ne olacak?

Fotoğraf: Tony Buckingham/Rex Shutterstock

İngiltere’nin en seçkin iklim bilimcilerinden Sir Robert Watson: Şu anda belirsizliğini koruyan bir şeyi bilmek istesem o da insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle gezegenin geri kalanı kavrulurken, Körfez Akıntısı’nın aniden durup durmayacağı, duracaksa ne zaman duracağı, Avrupa’nın iklimini tamamen değiştirip sıcaklıklarda ciddi düşüşe neden olup olmayacağı ve bunun su ve gıda güvenliği üzerindeki olası yıkıcı etkilerinin olup olmayacağı.

Bitkilerle hayvanların evrimleşme şekillerine evrensel kurallar mı karar veriyor?

Arjantin’deki Cordoba Ulusal Üniversitesi’nde ekoloji profesörü Sandra Myrna Diaz: Çok farklı soylardan gelen organizmalar (buna hem hayvanlar hem de bitkiler dahil) sınırlı sayıda “genel” tarz izliyor gibi görünüyor. “Bir araya getirilme” biçimlerini yöneten genel, basit kurallar neler ve bu tarzlardan bazılarını dünyada diğerlerinden daha başarılı kılan şey ne? Ayrıca eğer böyle kurallar varsa bunlar hayvanlar ve bitkiler için aynı şekilde mi geçerli?

Dünya kaç insanı daha kaldırabilir?

Uganda’nın ilk vahşi doğa veterineri Dr. Gladys Kalema-Zikusoka: Bilmek istediğim tek şey dünyanın daha ne kadar insanı barındırabileceği. Mevcut hızla gidersek gezegene 1 milyar insanın daha eklenmesi yalnızca 10 yılımızı alacak. Daha fazla insanın gıda ve diğer temel ihtiyaçlar için el değmemiş yaşam alanlarını yok etmesi, iklim değişikliğine ve daha da sık görülen hayvansal kaynaklı hastalıklara ve salgınlara yol açtığından, sürdürülemez insan nüfusu artışının yıkıcı etkilerine zaten şimdiden tanık oluyoruz. Eğer doğayla denge, sağlık ve uyum içinde yaşayabilirsek dünya kaç insanı daha kaldırabilecek?

Hangi türler iklim krizine ayak uydurabilecek, hangileri uyduramayacak?

İngiliz hükümetinin eski baş bilim danışmanı ve Doğa Tarihi Müzesi’nin mütevelli heyeti başkanı Sir Patrick Vallance: Türlerin adaptasyonunun sınırları nereye kadar ve bunun nedeni ne? İklimin değiştiğini ve türlerin uyum sağladığını biliyoruz ama sınırların ne olduğunu, neden değişim olduğunu anlamıyoruz. Hangi türler yeterince hızlı adapte olamayacak ve bu hangi noktada patlak verecek? Hangileri adapte olacak ve gelişecek, onların bu tepkilerini ne belirleyecek? Bir toplum olarak türlerin uyum sağlamasına yardımcı olmak için ne yapabiliriz? Bunlar, yanıtları doğal dünyanın gelecekte neye benzeyeceğini belirleyecek ve aynı zamanda biyolojinin nasıl işlediğine, değiştiğine dair derin bilgiler sunacak temel sorular.

10’ca bilim arasından: Akıllı Ray-Ban Meta gözlüklerin en büyük sorunu