NASA’nın Ay’a gitme planları sürekli erteleniyor
NASA'nın Ay yüzeyinde kalıcı üs kurma ve Ay'ın etrafına da kalıcı bir insanlı uydu yerleştirmeyi öngören Artemis projesi sürekli aksaklıklarla gecikmeye devam ediyor. Şimdi de insanlı deneme uçuşu ertelendi.
Artemis 2 görevinde yer alacak astronotlar.
Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA’nın devasa Ay projesi Artemis aksaklıklardan kurtulamıyor. Hem Ay’ın etrafında hem de Ay yüzeyinde iki ayrı kalıcı üs kurmayı hedefleyen Artemis projesinin 2023 yılında başlaması öngörülmüştü ama hep bir takım aksaklıklar yaşandı. NASA 2023’te ancak, Ay çevresine gidecek insanlı uzay aracını içinde insan olmadan denemeyi başardı. Bu yıl da aynı araç içinde astronotlar varken denenecek, astronotlar Ay etrafında tur atıp sonra geri dönecekti ama bu kez bu sefer ertelendi.
50 yıl sonra ilk kez astronotlarını Ay’a yollamaya hazırlanan NASA, Ay’a iniş yapılmadan, yalnızca etrafında bir tur atılıp tekrardan Dünya’ya dönülecek bu görevin yeni tarihi olarak Eylül 2025’i belirledi. Bu uçuşta biri kadın, biri Kanadalı, biri siyah ve biri de beyaz Amerikan erkeği olmak üzere dört kişi yer alacak. Apollo görevlerinden farklı olarak Artemis 2 Ay’ın yörüngesine girmeyecek; Orion kapsülü Ay’ın etrafında dolaşıp uydumuzun yerçekiminden faydalanarak Pasifik Okyanusu’na iniş yapacak. Yolculuğun tamamının yaklaşık 10 gün sürmesi bekleniyor.
Tabii Artemis 2’deki gecikme, iki astronotun Ay’ın yeni yeni keşfedilen güney kutbu yakınlarına indirileceği Artemis 3 görevini de daha ileriye ertelenmesini gerektiriyor. Bu görevin de Eylül 2026’dan önce gerçekleşmeyeceğini biliyoruz.
Artemis 2, NASA’nın devasa Space Launch System roketi ile Orion kapsülü kullanılarak uzaya astronot gönderilecek ilk görev olacak. Dolayısıyla NASA, mürettebatı tehlikeye atabilecek olası sorunları gidermek istiyor. Bunun için de temkinli ve titiz bir çalışma gerekiyor pek tabii. NASA yöneticisi Bill Nelson, salı günkü basın toplantısında “Hazır olana kadar uçmayacağız. Güvenlik her şeyden önce gelir” diyerek son noktayı koydu.
Neden ertelendi?
Görevin ertelenme sebebi olarak astronotları Orion’un içinde hayatta tutacak yaşam destek sistemiyle ilgili endişeler, kapsülün ısı kalkanının daha önceki mürettebatsız görevde aşınması ve yıpranmasına dair süregelen analizler ve fırlatma kulesindeki onarımlar gibi birtakım teknik sorunlar gösterildi.
NASA yetkililerinden Amit Kshatriya, Orion kapsülünün yaşam destek sistemindeki valflerle ilgili birtakım sorunlar tespit edilmesinin görevin gecikmesinin ardındaki esas sebep olduğunu söyledi. Artemis 3 görevi için Orion kapsülüne konacak valfler testlerde başarısız olunca yetkililer valflere daha ayrıntılı göz atma ihtiyacı duymuş. Aslında Artemis 2 görevinde kullanılacak valf parçaları testlerden geçip monte edilmiş ancak Kshatriya işi şansa bırakmanın kabul edilemez olduğunu ve mürettebatın güvenliği için valflerin değişmesi gerektiğine karar verdiklerini söylüyor. Ayrıca acil durumda uzay aracının roketten hızla ayrılması gerektiği durumda ihtiyaç duyulacak Orion bataryalarında eksiklik olduğu da tespit edilmiş.
Ama her halükârda Artemis 2’nin bu sene içinde gerçekleşmesi beklenmiyordu. Artemis’in ikinci görevinde özel uzay şirketi SpaceX’in Starship roketi kullanılacak. Ama geçen yıl yapılan her iki test fırlatmasında da Starship yörüngeye ulaşamadı. Tabii hakkını yemeyelim, ikinci testte ilk teste göre ilerlemeler vardı ama insanların Ay’a götürüleceği ciddi bir görev için Starship henüz hazır sayılmaz. Aynı endişeye ABD Sayıştayı geçen ay değindi. Hem Starship’in hem de astronotların ayda yürümek için ihtiyaç duyacakları uzay giysilerinin henüz hazır olmadığına dikkat çeken Sayıştay, Artemis 3’ün Ay’a inişi için önceden belirlenen Aralık 2025 tarihinin olası olmadığını vurgulamıştı. Şimdi NASA’nın tarihi ileriye atması SpaceX’in de işine yarayacak. Böylelikle Starship’i geliştirirken karşılaşacağı zorlukların üstesinden gelmesi için çok daha fazla vakti var.
Peki plan daha da ileriye ertelenebilir mi? NASA’nın yardımcı yöneticisi James Free, revize edilen tarihin “fazla iyimser olmadığını” söylese de ek gecikmelerin olabileceğini kabul ediyor.
NASA’nın Ay programının diğer parçaları da o kadar yolunda gidiyor sayılmaz. Mesela pazartesi günü NASA’nın beş deneyini taşıyan Ay aracı Peregrine, Ay yörüngesine fırlatıldı fırlatılmasına ancak kısa süre sonra itici sisteminde arıza yaşandı. Bu durum NASA’nın Ay projelerinde bir aksama yaratıyor elbette ama en azından Artemis projesine ekstradan gecikmeye sebep olacak değil.
Oyunlar ve Bulmacalar