Dünyanın en ünlü kripto kaçağı hapiste kaderini bekliyor

Amerikan The Wall Street Journal gazetesi yarattığı TerraUSD ve Luna adlı tokenlerin çöküşüyle kripto piyasasında milyarlarca dolarlık zarara neden olan Güney Koreli Do Kwon’un kaçış öyküsünü ve başına gelecekleri yazdı:

Batık kripto kralı Do Kwon Karadağ’dan ayrılmaya hazırdı. O ve meslektaşı, küçük Balkan ülkesinin tek havalimanına vardıklarında Bombardier marka bir iş jeti onları Dubai’ye götürmek üzere bekliyordu.

Kwon VIP terminalinde pasaportunu bir polis memuruna uzattı ve o da pasaport bilgilerini bilgisayarına girmeye başladı. Ekranda bir uyarı belirdi. Uyarıda Kwon’un Interpol’ün kırmızı bülteninde olduğu ve görüldüğü yerde tutuklanması gerektiği yazılıydı.

Muhbir bakanı uyarmıştı

Aylardır Balkanlar’da gizlenmekte Kwon’un şansı tükenmek üzereydi. O gün bir muhbir de yaklaşık iki saat önce İçişleri Bakanı Filip Adžić’i Kwon’un ülkede olabileceği konusunda uyarmıştı.

Wall Street Journal’a tutuklamayı anlatan Adžić’e göre muhbir Kwon’un pasaport bilgilerini içişleri bakanının telefonuna gönderdi. Adžić sınır polisi şefini aradığında memurlar Kwon’u havaalanında henüz gözaltına almıştı. İçişleri Bakanı şefe “Bu kişinin kim olduğunu biliyor musun?” dediğini söyledi. “Ünlü biri ve çok parası var.”

ABD ve Güney Koreli yetkililer Kwon’u kripto para tarihindeki en büyük felaketlerden birindeki rolü nedeniyle soruşturuyordu. Mayıs 2022’de yarattığı iki token, TerraUSD ve Luna değer kaybederek çöktü. Kripto para piyasalarından 40 milyar doları silen bu çöküş diğer dijital varlık borsalarını iflasa sürükleyen zincirleme reaksiyonu tetikledi. Dünyanın dört bir yanındaki yatırımcılar birikimlerini kaybetti.

Müfettişler Kwon’un yatırımcılara yalan söylediği sonucuna vardı ve gizli bir kripto servetine sahip olduğundan şüphelendiler. Şimdi Kwon hem ABD’de hem de Güney Kore’de dolandırıcılık ve sermaye piyasası yasalarının ihlali gibi suçlamalarla karşı karşıya. Güney Kore’deki savcılar Kwon’un suçlu bulunması halinde ülke tarihinde bir mali suçtan dolayı en uzun süreli hapis cezasına çarptırılabileceğini açıkladı.

Kwon dolandırıcılık iddialarını reddetti. Ancak tutuklanma ihtimaliyle karşı karşıya kalmadan hemen önce Singapur’da lüks bir gökdelendeki konutundan ayrıldı. Açıklanmayan konumundan tweet atıp röportajlar vererek yetkililerle alay etti. Yakalandıktan sonra bile ortalığı karıştırmaya devam etti: Hapishaneden Karadağ başbakanına gönderdiği bir mektup ABD’nin küçük müttefikinde büyük bir siyasi skandala neden oldu.

Sam Bankman-Fried ile aynı hapishanede yatabilir

32 yaşındaki Kwon şu an Karadağ’daki bir hapishanede tutuklu. Havaalimanında polise gösterdiği Kosta Rika pasaportunun sahte olduğu ortaya çıktı. ABD ve Güney Kore Kwon’un iadesi için mücadele ediyor. ABD’ye gönderilirse muhtemelen yargılanması devam eden batık kripto kralı Sam Bankman-Fried’e ev sahipliği yapan New York hapishanesine gidecek.

TerraUSD, 1 dolara endekslenmiş bir stabil(sabit) kripto paraydı.  Kripto yatırımcıları başarılı işlemlerden elde edilen kârları korumak için genellikle sabit coinleri sığınak olarak kullanır. TerraUSD bir bankadaki dolar varlığıyla desteklenmediği için diğer birçok sabit coinden farklıydı. Algoritmik stabilcoin olarak adlandırılan bu coinin 1 dolarlık sabit değerini korumak için karmaşık finansal mühendisliği ve işlem yapanların kolektif çabası gerekiyordu.

Kwon, TerraUSD’yi bankalar ve hükümetler tarafından kontrol edilmeyen yeni bir parasal sistemin merkezi olarak tanıttı. Bazı kripto uzmanları ise bunun saatli bomba olduğu uyarısında bulundu.

7 Mayıs 2022’de fiyatı yatırımcıları ürküterek düşmeye başladı. Düşüşün tetikleyicisi yatırımcılara TerraUSD mevduatı için yıllık yaklaşık yüzde 20 getiri sunan  sözde banka Anchor Protocol’den büyük miktarda para çekilmesiydi.

Kwon, TerraUSD düşerken “Daha fazla sermaye koyuyorum çocuklar” diye tweet attı. Ekibi stabilcoin’i desteklemek için 3 milyar dolarlık bir rezerv fonundan yararlandı. Bir kurtarma paketi ayarlamak için çabaladı. Hiçbir şey işe yaramadı. Birkaç gün içinde TerraUSD pul oldu.

Yatırımcılar öfkeliydi. TerraUSD’ye milyarlarca dolar akıtmış, çoğunu tasarruf hesabı olarak gördükleri Anchor’a yatırmışlardı. Diğerleri ise ilişkili bir başka coin olan Luna’da kumar oynamış, paralarının yüzde 99’dan fazlasını kaybetmişlerdi.

Güney Kore için ulusal gurur kaynağı olmuştu

Terraform Labs Singapur merkezli olsa da çöküşün merkez üssü Seul oldu. Seul’de yabancı dilde eğitim veren seçkin bir liseden mezun olan ve Kaliforniya’daki Stanford Üniversitesi’nde bilgisayar bilimleri eğitimi alan Güney Kore vatandaşı Kwon ulusal gurur kaynağıydı. Yetkililer yaklaşık 100.000 Güney Korelinin parasının TerraUSD ve Luna’da battığını söylüyor.

Soruşturmayı yönetme görevi Seul Güney Bölgesi Savcılık Ofisi Mali Suçlar Soruşturma Bürosu’nun başındaki 49 yaşındaki çocuksu görünümlü Dan Sung-han’a verilmişti. Yerel medya borsa dolandırıcılığı ve manipülasyonuna karşı verdiği mücadele nedeniyle, Seul’ün finans bölgesi Yeouido’ya atıfta bulunarak ilgili birime Yeouido’nun Azrail’i adını taktı. Dan “Kripto piyasasını anlamak epey zamanımızı aldı” dedi.

Güney Koreli müfettişler Terraform’un yerel ofisini bastı. Mevcut ve eski çalışanları sorguladılar. Yedi Güney Koreli kripto borsasından belge, dizüstü bilgisayar, akıllı telefonve harici sabit diskleri mavi kutulara koyup götürdü.

Kwon o günlerde eşi ve bebek yaştaki kızıyla birlikte Singapur’un görkemli gökdelenlerinden Sculptura Ardmore’da yaşıyordu. Dubleks dairesindeki 46 metre uzunluğundaki açık yüzme havuzunda keyif çatıyor, misafirleri için pahalı Japon viskisi ve Küba purosu bulunduruyordu.

Bebek çöküşten yalnızca birkaç hafta önce doğmuştu. Kwon bebeğe kripto parasının adı olan Luna ismini verdi. Doğumundan hemen sonra yeni doğmuş bebeğin fotoğrafını paylaşarak “En büyük icadımın adını taşıyan en sevgili eserim” diye tweet attı.

O yaz Kwon aralarında üç Michelin yıldızlı Les Amis’in de bulunduğu Fransız ve Japon restoranlarında arkadaşlarıyla buluştu. Bazı iş arkadaşlarına yeni bir şehirde tanınmayacağı için ailesiyle Avrupa’ya uzun bir seyahat yapmayı düşündüğünü söyledi.

Pahalı şampanya ve konyak sular seller gibi aktı

Çöküşün hemen ardından Singapur’da katıldığı bir partide misafirlerinin çoğu Kwon’a desteklerini göstermek için gelen kripto girişimcileriydi. Etkinliğe katılan aşina birine göre Cristal Champagne ve Martell XO konyağı sular seller gibi aktı.

Ancak o sırada Kwon’un birikimlerini kaybeden yatırımcıları perişandı. Savaşın harap ettiği  Ukrayna’da web tasarımcısı Yuri Popovich ülkesinin bankalarına güvenmediği için TerraUSD aldığı 9,000 doları kaybettiğini söyledi. İngiltere’de 36 yaşındaki bir bilişim teknolojileri danışmanının 30,000 dolardan fazla parası gitti. Bunu karısına söyleyecek cesareti toplamasının iki ayını aldığını, o arada faturaları ödeyebilmek için cam temizleyicisi olarak işe girdiğini anlattı.

Tayvan’da yerel medya bir adamın arkadaş ve akrabalarına Luna’da yaklaşık iki milyon dolar kaybettiğini söyleyip 13. kattaki dairesinden atlayarak intihar ettiğini bildirdi.

Kwon Haziran 2022’de bir sözcüsü aracılığıyla Journal’a verdiği demeçte “Son olaylardan dolayı yıkıldım ve bundan etkilenen tüm ailelerin kendilerine ve sevdiklerine iyi bakmasını dilerim” dedi.

Singapurlu hukuk şirketi Drew & Napier toplu olarak 50 milyon dolardan fazla kaybettiğini söyleyen bir grup TerraUSD yatırımcısı adına Kwon’a dava açmaya hazırlandı.

6 Eylül 2022’de Kwon 31. yaş gününü evinde kutladı. Eşi arkadaşlarıyla Kore yemeği yiyip bebeğiyle oynarken çekilmiş fotoğraflarını paylaştı. Ertesi gün Drew & Napier’in bir temsilcisi dava evrakını tebliğ etmek üzere Sculptura Ardmore’a geldiğinde Kwon çoktan toz olmuştu.

Güney Koreli savcılara göre Kwon 7 Eylül’de Dubai’ye, oradan da Sırbistan’a uçtu. Gece hayatı ve teknoloji sektörüyle tanınan başkent Belgrad’a yerleşti.

Günler sonra Güney Koreli savcılar Kwon hakkında sermaye piyasası yasasını ihlal ettiği iddiasıyla  tutuklama emri çıkardı. Kamuoyu baskısı nedeniyle Kwon’u adalete teslim etmek için saatlerce çalışan ekip başkanı Dan bazı günler eve gitmeyip ofisindeki siyah koltukta kestiriyordu.

Dan’in ekibi diğer usulsüzlük iddialarının yanı sıra Terraform Labs ile iki milyon kullanıcılı Güney Koreli ödeme aplikasyonu Chai ilişkisine odaklandı bir noktada.

Kwon’un söylediklerinin yalan olduğu ortaya çıktı

Kwon çöküşten önce Chai’nin tüketicilerle tüccarlar arasındaki alım satıma aracılık için şirketinin Terra blok zincirini kullandığını söylemişti. Batık kripto kralı yatırımcıları para yatırmaya ikna etmek için ödeme aplikasyonu Chai’nin Terra’yı işlerinde aracı olarak kullandığını sıkça dile getiriyordu. Bu da yatırımcılar için Kwon’un blok zincirini cazip kılıyordu. Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin altında yatan teknoloji olan blok zincirini savunanlar onu bankaları ve diğer geleneksel aracıları devre dışı bırakarak bireyleri güçlendirmenin bir yolu olarak görüyor.

Ancak Güney Koreli savcılara göre Kwon yalan söylüyordu. Chai işlemleri gerçekleştirmek için geleneksel ödeme sistemlerini kullanıyordu. Chai’nin kurucusu Daniel Shin’in avukatları ödeme aplikasyonunun başlangıçta ödemelerde Terra blok zincirini kullandığını, ancak 2020’de bundan vazgeçtiğini  söyledi. Kwon’un eski bir iş ortağı olan Shin görevini kötüye kullandığını reddetti. Kwon’un avukatları ise Chai ile ilgili açıklamaların arkasında durdu.

Güney Kore Kırmızı Bülten çıkardı

Kwon tutuklama kararıyla ilgili haberin ardından 17 Eylül’de “Ben ‘kaçmıyorum’ ya da buna benzer bir şey yapmıyorum” diye tweet attı. Yine de kendisine yönelik tehditleri gerekçe gösterip yerini açıklamayı reddetti.

Güney Koreli savcılar Interpol aracılığıyla Kırmızı Bülten çıkararak bütün dünyadaki emniyet teşkilatlarından Kwon’u yakalamalarını istedi.

Kwon Sırbistan’dan bir kripto endüstrisi ortağına hükümetle anlaşması olduğunu söyledi. Bir diğerine ise Sırp kolluk kuvvetlerinin Interpol’ün kırmızı bültenini öğrendikten sonra bile ülkede kalmasına izin verdiğini anlattı. Sırbistan İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve başsavcılık Wall Street Journal’ın görüşme taleplerine yanıt vermedi.

Kwon, Terraform Labs’ı saklandığı yerden yönetmeye devam ederken kurucusu olduğu Terra blok zincirini yeniden canlandırmak için uzun vadeli plan yaptı. Journal tarafından görülen mesajlara göre Telegram mesajlaşma uygulamasında 300’den fazla üyeli Terra Rebirth League’deki meslektaşlarıyla şakalaştı.

Kwon’la buluşan Karadağlı siyasetçi Milojko “Mickey” Spajić, Kwon’un Belgrad’daki ilk günlerinde şehrin merkezinde mağazaları, kaldırım kafeleri ve 19. yüzyıl mimarisiyle bilinen trafiğe kapalı Knez Mihailova caddesi yakınlarındaki bir dairede yaşadığını söyledi.

Spajić Journal’a Kwon’un kendisini ziyarete davet ettiğini ve ikilinin Kwon’un Terra’yı canlandırma hedefleri de dahil olmak üzere kahve eşliğinde yaklaşık bir saat sohbet ettiklerini anlattı.

İkili birbirlerini 2018’den beri tanıyordu. O zamanlar  Singapur merkezli girişim sermayesi şirketi DAS Capital’in ortağı olan Spajić Luna’ya 75,000 dolar yatırımı kabul etmişti. Spajić daha sonra ülkesine dönerek siyasete atılmış ve Karadağ’ı bir blok zinciri geliştirme merkezine dönüştürmeyi ummuştu. Spajić o sırada Kwon’un kaçak olduğunu bilmediğini söyledi.

Kwon 12 Ekim’de Sırbistan’da kendisinin ve Chang-joon Han’ın direktörleri olduğu bir şirket kurdu. Han, Kwon ile Balkanlar’da buluşan eski bir Terraform Labs ve Chai yöneticisiydi. Aralık 2022 tarihli Sırbistan emlak kayıtları Han’ın Belgrad’ın zenginlerin oturduğu bir semtinde ir mahallesinde 1,200 metrekarelik bir daireye sahip olduğunu gösteriyor.

Kwon 8 Kasım’da canlı yayınlanan bir kripto podcast’i olan UpOnly’ye katıldı. Podcast’in konuklarından menkul kıymet dolandırıcılığı suçlamasıyla hapse atılan eski hedge fon yöneticisi Martin Shkreli ile şakalaştı.

Shkreli ona “Hapis o kadar da kötü değil,” dedi. “Berbat bir şey ama o kadar da kötü değil.” Kwon da, “Bildiğim iyi oldu” diye yanıt verdi.

ABD de dolandırıcılık davası açtı

Güney Kore’deki yetkililer Singapur’dan ayrılmasından birkaç gün sonra Interpol büroları aracılığıyla Kwon’un Sırbistan’da olduğunu öğrendiler. 12 Aralık’ta Seul’deki savcılar Kwon’un yerini kamuoyuna açıkladılar. Kwon’un Twitter’daki paylaşımları ciddi oranda düştü. Aynı ayın sonlarında Güney Kore Sırbistan’dan Kwon’u tutuklamasını ve iade etmesini resmen istedi.

Ocak ayı sonlarında Dan ve Güney Kore Adalet Bakanlığından bir yetkili Belgrad’a uçtu. Sırbistanlı güvenlik yetkikileriyle birkaç gün görüştüler. Dan’in anlattığına göre Sırplar Kwon’un kurduğu şirket ve internet adresiyle ilgili ayrıntıları paylaştılar ve yakalanması halinde teslim edeceklerine söz verdiler.

ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) yani ABD’nin SPK’sı Kwon’a 16 Şubat’ta dolandırıcılık davası açtı. Kwon TerraUSD’nin istikrarı ve Chai’nin blok zinciri kullanımı hakkında yalan söylemekle suçlanıyordu. SEC ayrıca Kwon ve Terraform Labs’ın binlerce bitcoin’i bir İsviçre bankası aracılığıyla nakde çevirdiğini ve çöküşten sonra 100 milyon dolardan fazla para çektiğini söyledi.

Kwon ve Terraform Labs’ın avukatları SEC’in açtığa davayı devletin aşırıya kaçması olarak eleştirdi. İsviçre bankası iddialarını reddettiler, para transferlerinin iş harcamaları için olduğunu söyleyip SEC’in Chai ile ilgili iddialarını kabul etmediler.

Kwon 11 Mart’ta Terra Rebirth League adlı özel telegram grubundaki son mesajını yayınladı. Gruptaki bir hayranının mesajını yanıtlayan Kwon, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’un elini kaldırarak zafer selamı verdiği bir resmini paylaştı. Wall Street Journal iki gün sonra ABD Adalet Bakanlığı’nın da TerraUSD çöküşünü soruşturduğunu haber yaptı.

23 Mart’ta şirketinin direktörü Han’la birlikte bir taksiye binerek ülkenin başkenti Podgorica’daki havaalanına gittiler. Genellikle yaklaşık bir saat süren yolculuk için şoförlerine sıradan Karadağlılar için büyük bir meblağ olan 4,000 euro (4,230 dolar) ödediler.

Polis, pasaportunun alarm vermesinin ardından Kwon’u ve sahte Kosta Rika pasaportu taşıdığı tespit edilen Han’ı gözaltına aldı. Bagaj aramasında üç dizüstü bilgisayar, beş telefon ve çok sayıda sahte Belçika pasaportu daha bulundu.

İçişleri Bakanı Adžić’e göre, Kwon memurlara üzgün bir şekilde “Herkes beni arıyor” dedi. Adžić’e, Han’ın “Biz gittiğimiz her yerde VIP’iz” diyerek gözaltına alınmalarını protesto etti. Han, avukatları aracılığıyla yapılan yorum taleplerine yanıt vermedi.

Gözaltına alınmasında saatler sonra New York’taki federal savcılar Kwon hakkında dolandırıcılık suçlamasında bulundu. Güney Kore büyükelçisi kısa süre sonra iade işlemlerini görüşmek İçişleri Bakanı Adžić’in ofisine geldi.

Bagaj aramasında neler çıktı?

Karadağ mahkemesi Kwon ve Han’ı sahte pasaport kullanmaktan suçlu buldu. Dört ay hapis cezasına çarptırıldılar, ancak iade edilmeyi bekledikleri için daha uzun süre tutulabilirler. Kwon pasaportların sahte olduğunu fark etmediğini ve bunları kendisi için temin eden Singapur’daki acente tarafından dolandırıldığını söyledi.

Kwon tutuklandığından bu yana Podgorica yakınlarındaki bir vadide tuğla binalardan oluşan Spuž hapishanesinde tutuluyor. Günde bir saat dağlarla çevrili ve otlarla kaplı hapishane avlusunda volta atmasına izin veriliyor.

Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kişi, Kwon’un hapse atıldıktan sonra eşiyle gözyaşları içinde bir araya geldiğini ve ona ve küçük kızlarına yaşattığı sıkıntılardan dolayı pişmanlığını dile getirdiğini söyledi. Kwon 400,000 Euro (423,000 $) kefaletle serbest bırakılmak istendi, ancak savcılar kaçma riski olduğunu söyleyerek bu talebe karşı çıktılar.

Karadağ Başbakanı Abazović’e mektup gönderdi

5 Haziran’da Kwon’dan Karadağ Başbakanı Dritan Abazović’in ofisine bir sayfalık bir mektup ulaştı. Kwon’un düzenli el yazısıyla yazılmış mektupta, Kwon’la Belgrad’da tanışan ve görevdeki başbakanın rakibi olan siyasetçi Spajić’le olan dostane bağları anlatılıyordu. Spajić’in partisinin kısa süre sonra yapılacak seçimlerı kazanması bekleniyordu.

Journal tarafından görülen bir kopyaya göre mektupta Spajić’in Kwon’dan ve diğer “kripto endüstrisindeki arkadaşlarından” fon toplamaya çalıştığı belirtiliyor.

Spajić Kwon’dan para istediğini reddetti. Mektubun siyasi düşmanları ve Sırp gizli polisi tarafından planlanmış bir hile olduğunu söyledi. Kwon’un, Karadağlı yetkililerin kendisini kefaletle serbest bırakacakları ve ülkeden çıkmasına izin vereceklerini vaadiyle mektubu yazması için kandırıldığını öne sürdü. Sırbistan’ın istihbarat teşkilatı yorum talebine yanıt vermedi.

Mektup ülke siyasetinde karışıklığa yol açtı. Rakip politikacılar, yolsuzlukla mücadele eden siyasetçi imajı  çizen Spajić’e, kripto bir kaçağa yakınlık gösterdiğini söyleyerek saldırdı. Spajić’in partisi 11 Haziran seçimlerini kıl payı kazanarak onu Karadağ’ın bir sonraki başbakanı olma yoluna soktu.

Kwon mektubu kendisinin yazdığını inkâr etmedi. Karadağlı avukatı Goran Rodić, Kwon’un Spajić’e bağış yapmadığını söyledi. Avukat, soruşturmanın sürmesini gerekçe göstererek daha fazla ayrıntı paylaşmayı kabul etti.

Geçen yıl Spuž cezaevini ziyaret eden Avrupalı yetkililer, hücrelerin havalandırmasının yetersiz olduğunu ve yaz aylarında boğucu derecede sıcak olduğunu söyledi. Avukatı, bu yaz bunaltıcı bir günde Kwon’un vakit geçirmek için hücresinde sınırlı sayıda İngilizce kanal bulunan televizyonu izlediğini söyledi. Rodić, “Mevcut hava koşulları ve cezaevinde olmanın genel doğası göz önüne alındığında, iyi durumda olduğunu düşünüyorum” dedi.