Osmanlı tarihine kadın gözüyle ilk o bakmıştı

Osmanlı tarihini araştıran ve çalışan ilk kadın Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu’nun hayatı ve çalışmaları kitaplaştırıldı. Uzun yıllar Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihi üzerine sürdürdüğü bilimsel çalışmalarıyla tanınan Kütükoğlu’nun hayatını İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyet Tarihi Ana Bilim Dalı’nda 1989’dan beri görev yapan Prof. Dr. Arzu Terzi kaleme aldı.

Terzi çalışmalarına hâlâ devam eden 92 yaşındaki Kütükoğlu’nun 1989’dan beri asistanlığını yapıyor. ‘Mübahat S. Kütükoğlu: Cumhuriyetin İlk Kadın Osmanlı Tarihçisi’ adlı kitapta  Terzi’nin Kütükoğlu ile yaptığı bir nehir söyleşi yer alıyor. Terzi tanınmış kişilerle nehir söyleşilerin aslında edebi söyleşiler olduğunu söyleyerek “Nehir söyleşi insanlar hayattayken yapılan, onların ağzından hayatlarının aktarıldığı söyleşiler olması bakımından biyografilerden daha ön planda çalışmalardır. Biz de hocamızla böyle bir çalışma yaptık. Bu çalışmaya başlama teklifi de Türk Kültürüne Hizmet Vakfı’ndan geldi” diyor.

Tarihe ilgisi ilkokulda başladı

Kütükoğlu’nun Osmanlı tarihi üzerine çalışan ilk kadın tarihçi olduğuna dikkat çeken Terzi kitabın tarihçi Kütükoğlu’nun yaşamının tüm yönlerini ele aldığını söylüyor:

“Kitabın içeriğine bakacak olursak Mübahat hocamızın doğumuyla başladık. Çok küçük yaşlarda, ortaokul 2. sınıftayken bir ideal olarak tarihçiliği kabul ediyor. Hocası Fikret hanımla tarihi sevmeye başlıyor ve onunla bir yolculuğa çıkıyoruz. Kendisi İzmirli, 1951’de İzmir Kız Lisesi’nden mezun olduktan sonra da idealine doğru İstanbul Üniversitesi’ne olan yolculuğuyla devam ediyoruz. Hocamızın eğitim yılları da var. 1954’ten itibaren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde asistanlığa başlaması süreci de var.”

Kütükoğlu’nun 1973’te doçent olarak Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyet Tarihi Ana Bilim Dalı’na geldiğini, Prof. Dr. Tayyip Gökbilgin ile çalıştığını ve 1977’den emeklilik yılı 1998’e kadar gerek üniversitede gerekse Tarih Araştırma Merkezi’nde çalışmalar yaptığını, pek çok seminer verdiğini ve bunları kitaplaştırdığını da hatırlattı Prof. Dr. Arzu Terzi.

Mübahat Kütükoğlu’nun Osmanlı Devleti’nin ekonomik, sosyal ve kültürel yönlerine dair pek çok eser verdiğini, bunları hazırlarken arşivlerden faydalandığını söyleyen Terzi “Kitabımızda bundan sonra yetişecek akademisyenler için de arşiv çalışmaları nedir? Bir tarihçi nasıl arşivlerden faydalanır? Hem yurt içi hem yurt dışı arşivleri olmak üzere hocayla bu konularda, onun tarihçiliğe bakışını da konuştuk. Ve bir kadın olarak ilim alanında çok başarılı ama arka planda bir anne, bir eş olması bakımından ailesi üzerine de bir bölüm de ayırdık kitapta” dedi.

Prof. Dr. Arzu Terzi.

‘Kütükoğlu’nun yaşamı emekliliğin bir son olmadığını gösteriyor’

Terzi ayrıca Kütükoğlu üzerinden emekliliğin bir son olmadığını okurlara göstermeyi amaçladıklarını söyledi. Zira Kütükoğlu emekli olduktan sonra tarih alanındaki çalışmaların yanı sıra resim yapmaya başlıyor ve hatta sergiler açıyor:

“Hocamız 1998’de emekli olduktan sonra tarih çalışmalarını devam ettirdiği gibi bir yandan resim yapmaya başlıyor. Çok güzel sergiler açmıştır. Eserlerinin bir kısmını da Türk Kültürüne Hizmet Vakfına bağışlamıştır. Bir yandan da ebru sanatıyla uğraşmıştır. Kitapta eserlerinden örnekler, nelerden esinlendiği de var. Aslında bütün bunlar üzerinden insan hayatında emekliliğin bitiş değil, yeni bir başlangıç olduğunu vurgulamaya çalıştık.”

Önemli isimlerle hayattayken yapılan bu tarz nehir söyleşi çalışmalarının önemini vurgulayan Terzi “İnsanların hayatı kendine özeldir ve yaşamını en iyi bilen de insanın kendisidir. Dolayısıyla bu söyleşilerde birebir kendi ifadesiyle yaşadıklarını kaleme alıp aktarmak mümkün oluyor. Onun için bu çalışmalar çok kıymetli ve devam ettirilmeli diye düşünüyorum” dedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın katkılarıyla hazırlanan kitap Cumhuriyet’in 100. yılına armağan olarak hazırlandı.

İlk Kitap – Ahmet Erkam Saraç: Beni edebiyata kızım inandırdı